Metody wyceny przedsiębiorstw.
Przedsiębiorcy często zadają sobie pytanie: ile warte jest moje przedsiębiorstwo? Więcej, w teorii oraz praktyce ekonomii, finansów czy zarządzania dominuje stanowisko, że celem właścicieli (osób zarządzających) powinno być maksymalizowanie jego wartości z punktu widzenia korzyści dla właścicieli.
Koncepcja wartości dla akcjonariuszy (właściciela, inwestora) czerpie z osiągnięć ekonomii i finansów lat 50. i 60. XX w. dotyczących kosztu kapitału oraz efektywności rynków kapitałowych. Koncepcja wartości przedsiębiorstwa zakłada, że właściciel – inicjator powstania przedsiębiorstwa, dawca kapitału, osoba (grupa osób) ponoszący największe ryzyko, ma prawo oczekiwać odpowiedniej stopy zwrotu. Stopa zwrotu powinna odzwierciedlać odpowiednie wynagrodzenie, które rekompensować będzie koszt utraconych korzyści. W myśl tej koncepcji, wartość dla właściciela powstaje, gdy spełniona zostaje relacja stopy zwrotu do kosztu kapitału, wyrażona:
ROIC > WACC
gdzie:
ROIC – zwrot na zainwestowanym kapitale
WACC – średnio ważony koszt kapitału
Jeżeli zostaje spełniona relacja stopy zwrotu do kosztu kapitału, tj. przedsiębiorstwo generuje stopę zwrotu z zainwestowanego kapitału wyższą niż koszt kapitału, wyrażony średnim ważonym kosztem kapitału, powstaje wartość dla właściciela.
Przyczyny sporządzania wyceny.
Wiedza na temat wartości własnego przedsiębiorstwa, to nie tylko zaspokojenie własnej ciekawości, ale przede wszystkim to, że informacja ta jest potrzebna podczas wielu zdarzeń gospodarczych. Przykładowe z nich, to:
- Sprzedaż udziałów;
- Pozyskanie inwestora;
- Pozyskanie finansowania;
- Fuzja lub przejęcie;
- Sprzedaż całości przedsiębiorstwa.
Istota wartości przedsiębiorstwa.
Wartość przedsiębiorstwa jest najczęściej utożsamiana z potencjałem przyszłych korzyści ekonomicznych. Przyszłe korzyści ekonomiczne są uwarunkowane bieżącym zasobem majątkowym i kapitałowym przedsiębiorstwa. Wartość ta będzie zatem zależna od:
- Rodzaju przedsiębiorstwa;
- Zdolności generowania strumienia korzyści ekonomicznych;
- Przyjętych metod wyceny;
- Perspektywy wyceny.
Wycenę przedsiębiorstwa, w zależności od metody, przeprowadza się na podstawie:
- Danych historycznych;
- Danych aktualnych;
- Prognozy finansowej.
Podstawowe podejścia do wyceny przedsiębiorstwa:
- Podejście księgowe;
- Podejście likwidacyjne;
- Podejście mnożnikowe;
- Podejście dochodowe.
Z punktu widzenia decyzji strategicznych wyróżnić można podejście kontynuacyjne oraz podejście likwidacyjne. Podejście kontynuacyjne odzwierciedla zdolność przedsiębiorstwa do generowania strumienia wartości, z założeniem kontynuacji działalności przedsiębiorstwa. Podejście likwidacyjne odzwierciedla wartość (korzyści) uzyskane natychmiast i jednorazowo na skutek likwidacji przedsiębiorstwa. Wartość ta odzwierciedlona jest majątkiem netto przedsiębiorstwa.
Z punktu widzenia metod wyceny najczęściej wykorzystywane są:
- Metody dochodowe (dynamiczne);
- Metody majątkowe (statyczne).
Metody dochodowe odzwierciedlają bieżącą wartość przyszłych strumieni korzyści ekonomicznych netto, możliwych do uzyskania w przyszłości.
Metody majątkowe odzwierciedlają wartość przedsiębiorstwa, wartością należących do niego aktywów i zaangażowanych kapitałów.
Metody majątkowe.
Metody majątkowe bazują na zasobach majątkowych, toteż w pewnym stopniu są zależne od przyjętego modelu ujęcia majątku w ewidencji księgowej przedsiębiorstwa. Wartość majątku (aktywów przedsiębiorstwa) wynika z wartości księgowej, prowadzonej dla celów sprawozdawczych.
Wartość księgowa (book value) – stanowi różnicę między sumą aktywów i zobowiązań, rezerw i rozliczeń międzyokresowych biernych. Wartość księgowa przedsiębiorstwa jest równa zatem wartości kapitałów własnych. Wartość w tej metodzie nie odzwierciedla rynkowych okoliczności oraz nie odzwierciedla przyszłych perspektyw rozwoju przedsiębiorstwa.
Wartość odtworzeniowa – odzwierciedla niezbędne nakłady, konieczne do poniesienia w celu odtworzenia potencjału dochodowego jakim cechuje się dane przedsiębiorstwo. Metoda ta jest nie stosowalna dla wyceny przedsiębiorstw dysponujących silną i skomplikowaną do skopiowania przewagą konkurencyjną.
Wartość aktywów netto – polega na skorygowaniu (uaktualnieniu) wartości aktywów i pasywów do przybliżonej wartości rynkowej. Składniki majątku ujęte w bilansie (aktywa) korygowane są z wartości księgowej do wartości rynkowej. Źródła finansowania majątku ujęte w bilansie (pasywa) korygowane są z wartości księgowej do wartości rynkowej.
Metody dochodowe.
Metody dochodowe odpowiadają wartości przyszłych korzyści ekonomicznych. Są utożsamiane z użytecznością dobra, w tym przypadku posiadania przedsiębiorstwa (klasyczny nurt ekonomii).
Ujęcie dochodowe w wycenie wartości przedsiębiorstwa jest spójne z elementami rachunkowości zarządczej. Widoczne jest to szczególnie w budżetowaniu kapitałowym oraz ocenie efektywności projektów inwestycyjnych – np. NPV, IRR.
Metoda skapitalizowanych przyszłych zysków – wartość przedsiębiorstwa warunkują przyszłe zyski firmy. Metoda uwzględnia koszt kapitału – normalną stopę zwrotu. Dzisiejsza wartość odzwierciedla skapitalizowane przyszłe zyski.
Metoda DCF (Discounted Cash Flow) – najbardziej popularna metoda ustalenia wartości przedsiębiorstwa. Jest również metodą stosowaną przy wycenie instrumentów dłużnych – obligacje. Metoda DCF jest najbardziej popularną metodą wyceny przedsiębiorstwa. Metoda opiera się na założeniu, że najbardziej wiarygodną wartość przedsiębiorstwa stanowią skapitalizowane, wolne przepływy pieniężne. Strumienie pieniężne określa się na podstawie prognozy finansowej.
